Κεφάλαιο: EDGE OF SANITY
Οι EDGE OF SANITY αποτελούν από το 1989 το μεγαλύτερο μουσικό κεφάλαιο στη καριέρα σου. Τι θυμάσαι από τις πρώτες μέρες της μπάντας;
Dan Swano: Υπήρχε αρκετός ενθουσιασμός στην αρχή των EDGE OF SANITY. Αρχικά δε πίστευα ότι θα καταφέρουμε κάτι παραπάνω από το demo μας καθώς είμασταν 4 μέλη και το demo είχε μόνο 2 τραγούδια. Μόνο ο Sami εμφανίστηκε τη τελευταία μέρα των ηχογραφήσεων και μαζί ολοκληρώσαμε τα άλλα δύο τραγούδια για το πρώτο μας demo. Με αυτή την έλλειψη αφοσίωσης τόσο νωρίς σε ένα έργο (δύο ημερών…), ένιωσα ότι θα ήταν ίσως ένα άλλο από τις «ξεπέτες» μίας φοράς. Αλλά, για κάποιο λόγο, δεν μπορούσα να το αφήσω να πεθάνει. Αυτό ήταν το πρώτο έργο που είχα με αυτούς τους τύπους και προέρχονταν από μια νέα “κλίκα” ανθρώπων. Νόμιζα ότι ήταν cool και τους πλησίασα. Αποφασίσαμε να αλλάξουμε τα πράγματα, άφησα λοιπόν τον Dread να παίξει κιθάρα μαζί με τον Sami για πιό περίτεχνο ήχο στη κιθάρα και για τα φωνητικά έφερα τον Anders Lindberg (τραγουδούσε τότε στο πάνκ συγκρότημα ULAN BATOR). Μ’ αυτό το τρόπο κάναμε επανεκκίνηση στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Το πρώτο κομμάτι στο οποίο δουλέψαμε ως πενταμελής μπάντα ήταν το “Immortal Souls”(το εισαγωγικό του ριφ προέρχεται από το τραγούδι “Preposterous Corpse” το οποίο είχα γράψει κατά το σύντομο πέρασμα μου στους ABHOR λίγους μήνες νωρίτερα). Στη συνέχεια όλα έγιναν πολύ γρήγορα! Γράψαμε περισσότερα κομμάτια, ηχογραφημένες πρόβες, demo και promo.. παίξαμε μερικές συναυλίες και ΜΠΑΑΜΜ!!! Είχαμε συμφωνία με δισκογραφική σε χρόνο ρεκόρ, μόλις ένα χρόνο από την ίδρυση μας. Με το demo μας “Kur-Nu-Gi-A” προκαλέσαμε το ενδιαφέρον της Σουηδικής δισκογραφικής ονόματι “Tyfon”, η οποία στη συνέχεια μετονομάστηκε σε “Black Mark”. Και αυτό, κατά κάποιο τρόπο τελειώνει την «εποχή της αθωότητας» για τους EDGE OF SANITY…Μετά από αυτό, ήρθαμε αντιμέτωποι με πολλές σκληρές αλήθειες για εμάς.
Γιατί έβαλες τέλος στους EDGE OF SANITY; Ποιος ήταν ο κύριος λόγος τότε; Αποφάσισες να επανενώσεις το συγκρότημα με session μουσικούς το 2003 για να κυκλοφορήσεις το “Crimson II” και αυτό ήταν! Υπάρχει περίπτωση να ξαναδημιουργήσεις το συγκρότημα;
Dan Swano: Δεν έβαλα τέλος στους EDGE OF SANITY. Προσπάθησα να αναβιώσω το συγκρότημα μετά την ηχογράφηση του “Infernal”, όταν ένιωσα ότι είχαμε απομακρυνθεί , σαν να ήμασταν δύο μπάντες μέσα σε μία! Έγραψα στα υπόλοιπα μέλη ένα γράμμα, απαιτώντας λίγο πολύ να διατηρήσω μόνος μου τους EDGE OF SANITY και αυτοί (σ.σ.οι υπόλοιποι τέσσερις), θα μπορούσαν να αυτοαποκαλούνται «όπως θέλουν». Απλά για να μ’ αφήσουν μόνο……στη συνέχεια αυτό μου γύρισε μπούμερανγκ καθώς η Black Mark άφησε τους υπόλοιπους να κρατήσουν το ονομα και να κυκλοφορήσουν το “Cryptic” άλμπουμ. Γύρισα πίσω στο στούντιο μου με την «ουρά στα σκέλια» και αργά-αργά «καλούπωσα» τις ιδέες μου σε αυτό που εξελίχθηκε σε MOONTOWER. Μετά από κάποιες περιοδείες, οι υπόλοιποι αποφάσισαν να διαλύσουν τους EDGE OF SANITY, πριν περίπου 20 χρόνια, νομίζω.
Όταν θέλησα να κυκλοφορήσω έναν προσωπικό δίσκο, η δισκογραφική με έπεισε να χρησιμοποιήσω ξανά το όνομα EDGE OF SANITY, γεγονός για τo οποίο, αν και ένιωθα «περίεργα» στην αρχή, πείστηκα στη συνέχεια μετά την κουβέντα που είχα με τους υπολοίπους και το αφεντικό. Η συμφωνία αφορούσε άλλο ένα άλμπουμ σαν EDGE OF SANITY καθώς αυτό θα βοηθούσε να προωθηθούν και τα προηγούμενα άλμπουμ. To αφεντικό έβλεπε τα γεγονότα από την οικονομική τους πλευρά. Επειδή το «Cryptic» κόστισε αρκετά και πούλησε λίγο ήταν αναγκαία μια επανεκκίνηση για τους EDGE OF SANITY. Νομίζω ότι το «Crimson II» τα πήγε αρκετά καλά και είμαι σίγουρος οτι κυκλοφόρησε μία συλλογή και το remix του “Kur-Nu-Gi-A” τα οποία ήταν δημιουργήθηκαν δωρεάν ώστε να φέρουν κάποια έσοδα. Πριν από λίγα χρόνια φτάσαμε κοντά στο να επανασυνδεθούμε για μία ζωντανή εμφάνιση αλλά το παράτησα καθώς δεν είχα τη διάθεση και τον χρόνο ώστε να ασχοληθώ με κάτι τέτοιο. Είμαι χαρούμενος να ασχολούμαι με τις επανακυκλοφορίες των παλίων άλμπουμ όμως αναφορικά με νέα μουσική και συναυλίες….με τίποτα….δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο μ’ εμένα!
Θεωρείς ότι οι EDGE OF SANITY ήταν η κύρια σου μπάντα ή τους θεωρείς σαν άλλο ένα project σου; Ποιό από τα project είναι το πιο ξεχωριστό για σένα;
Dan Swano: Στα μάτια του κόσμου θεωρώ οτι οι EDGE OF SANITY πάντα ήταν η ΜΕΓΑΛΗ μπάντα και για ένα μικρό χρονικό διάστημα ήταν σίγουρα και πολύ σημαντικοί και για μένα, αλλά ποτέ δεν είχα μία κύρια μπάντα. Είμαι πολύ ανήσυχος για κάτι τετοιο. Νωρίς στη δεκαετία του ’90, για μία περίοδο, ήμουν σε τόσες διαφορετικές μπάντες και σχήματα που δεν προλάβαινα να δώσω σε όλες τον απαραίτητο χρόνο σε πρόβες που χρειάζονταν κάθε εβδομάδα. Η πιο ιδιαίτερη θα είναι πάντα οι UNICORN. Η μαγεία που είχαμε ανάμεσα στο ’88 και το ’91 συμβαίνει μία φορά μόνο στην ζωή και είμαι τόσο χαρούμενος που κατάφερα να νιώσω αυτό το πράγμα του «παλμού της ιδιαίτερης μπάντας»!
Αν οι EDGE OF SANITYήταν ακόμα ενεργοί, πως πιστεύεις οτι θα ακούγονταν;
Dan Swano: Δεν έχω ιδέα. Απομακρυνόμασταν όλο και περισσότερο όσο περνούσαν τα χρόνια, οπότε ίσως να θέταμε κάποιους βασικούς κανόνες και να γυρίζαμε πίσω στα αρχικά στάδια, που τα βρίσκω μοναδικά! Τραγούδια όπως “The Dead, “Angel Of Distress” και “…Tales” ακούγονται σαν μία διασταύρωση μεταξύ επιθετικού Thrash-Death και κάτι άλλου…Αυτό θα ήταν κάτι ξεχωριστό! Να κουρδίσουμε τις κιθάρες λιγάκι και να τρελαθούμε! 🙂
Ποιο είναι το αγαπημένο σου άλμπουμ από τους EDGE OF SANITY; Τι έχεις να θυμάσαι από τις ηχογραφήσεις του;
Dan Swano: Νομίζω πρέπει να είναι το “Unorthodox”- λατρεύω και το πρώτο επίσης, αλλά με τον τρόπο που κυκλοφόρησε, με το «μη εγκεκριμένο από τη μπάντα» μιξάρισμα και pre-mastering από τη κόλαση, το βρίσκω λίγο δύσκολο στην ακρόαση, οπότε θα πω το “Unorthodox”. Θυμάμαι οτι δεν αφήναμε τίποτα στη τύχη για αυτό. Στο πρώτο άλμπουμ φτάσαμε με μία κιθάρα και νομίζαμε οτι το στούντιο θα είχε τα υπόλοιπα (όπως είχε το δικό μου «στούντιο» Gorysound)….χαχα…ποτέ δεν θα ξεχάσω το ύφος στο πρόσωπο του ηχολήπτη Rex…. «που είναι ο εξοπλισμός σας;;»…χαχα…όπως και να έχει….φέραμε δικά μας τύμπανα, ενισχυτές και κιθάρες, μπάσο κτλ. και ακόμα κονσόλα ηχητικών εφέ και βεβαιωθήκαμε οτι ο Boss θα έμενε μακριά από τη δημιουργική διαδικασία. Είχαμε δύο εβδομάδες διαθέσιμες νομίζω! Ηχογραφήσαμε πολλά έξτρα κομμάτια (ακόμα και ένα μοναδικό κομμάτι για την έκδοση της κασσέτας) και φυσικά δύο έξτρα κομμάτια για το CD που ήταν κάτι καινούριο εκείνη την εποχή!! Πιεστήκαμε λιγάκι στο στάδιο της μίξης, ο υπολογιστής της κονσόλας κράσαρε συνεχώς και όλα έπαιρναν πολύ ώρα! Αλλά συμπεριλαμβανομένων όλων, ήταν μία από τις καλύτερες στιγμές που είχα ποτέ σε στούντιο που δεν ήταν δικό μου 🙂
Κεφάλαιο: DAN SWANO
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες επιρροές σου, γενικότερα ως μουσικός;
Dan Swano: Μερικοί μουσικοί που με έχουν εμπνεύσει πολύ όλα αυτά τα χρόνια είναι ο αδερφός μου Dag, που μου έδειξε το δρόμο και με έκανε να καταλάβω οτι κάποιος μπορεί να παίζει περισσότερα όργανα και να τραγουδάει, χωρίς απόλυτα να είναι καλός μόνο σε ένα αντικείμενο. Επίσης υπάρχουν άνθρωποι σαν τους Simon Philips, Les Binks, Ian Mosley, Steve Rothery, Dan Huff, John Wetton, Didge Digital, Geoff Downes, Jonathan Cain, Geddy Lee, Neil Peart, Fish, Steve Hogarth, Wayne Hussey, Kevin Shields, Chuck Schuldiner, Nicke Andersson, Patrick Mameli, Hank Shermann, Glen Tipton/KK Downing, John Tardy και πολλοί άλλοι (που θα κοπανήσω το πρόσωπό μου με ένα τούβλο που τους ξέχασα…αλλά…είμαι άνθρωπος απλά), που συνεισέφεραν στη πολυπλοκότητα του μουσικού μου DNA με το τρόπο που έγραφαν ριφ ή το τρόπο που εκτελούσαν το κομμάτι τους στα μουσικά τους όργανα!
Τα μελλοντικά σου σχέδια ως μουσικός; Υπάρχει περίπτωση να επιστρέψεις στον DeathMetal ήχο; Δουλεύεις πάνω σε κάποιο μουσικό project αυτές τις μέρες;
Dan Swano: Αυτό τον καιρό δουλεύω στην επαναφορά πολλών κομματιών μου από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Μπορείτε να τα βρείτε στο “swanomerch.bandcamp.com”. Επίσης δουλεύω στο άλμπουμ των SECOND SKY, που είναι σε εξέλιξη για πολύ καιρό, αλλά πάντα βρίσκω κάποια πράγματα να βελτιώσω, οπότε θα είναι έτοιμο όταν θα είναι έτοιμο….αυτό θα απασχολήσει όλο τον ελεύθερο χρόνο μου για το άμεσο μέλλον. Δεν θα υπάρξει “Death Metal” επιστροφή ως μουσικός. Το επιχείρησα πριν λίγο καιρό και η καρδιά μου δεν βρίσκεται εκεί πλέον. Αλλά ποτέ μη λες ποτέ, ξέρεις, μπορεί να βγάλω ένα ακόμα κομμάτι DARKCIDE ή κάτι τέτοιο. 😉
Ποιές είναι οι κύριες δραστηριότητες στη ζωή σου αυτό τον καιρό;
Dan Swano: Η μίξη και το mastering μουσικής άλλων είναι το επάγγελμά μου από το 2011. Μου αρέσει να περνάω το χρόνο μου με τη γυναίκα μου και τον σκύλο μας και να κάνω πράγματα «φυσιολογικών ανθρώπων» 🙂
Ποιος είναι ο αγαπημένος σου μουσικός από όλους αυτούς με τους οποίους έχεις δουλέψει; Αυτός που πραγματικά θαυμάζεις;
Dan Swano: Λοιπόν, είναι δύσκολο να αναφέρω μόνο έναν, διότι κανένας δεν ήταν τόσο φοβερός. Ήταν υπέροχα να παρακολουθώ ανθρώπους σαν τους Jon Nödtveidt και Mikael Åkerfeldt εν δράση, τα παλιά χρόνια. Αυτοί οι δύο άνοιξαν πόρτες που πολλοί περνάνε ακόμα και σήμερα. Επίσης θα πρέπει να αναφέρω ξανά τον αδερφό μου Dag. Αυτό που έκανε για μένα και το συγκρότημά μου GHOST όταν ήμασταν μικρά παιδιά ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστο. Χωρίς αυτόν και την υποστήριξή του δεν είμαι σίγουρος αν θα έμπαινα στη μουσική τόσο νωρίς και με τόση αποφασιστικότητα!
Unisound studios. Δεκάδες ηχογραφήσεις. Ακόμα χρησιμοποιείς τα στούντιο για μίξη και mastering; Με πόσα συγκροτήματα περίπου έχεις συνεργαστεί, ως guestμουσικός, ηχολήπτης ή παραγωγός;
Dan Swano: Χρησιμοποιώ το όνομα αλλά έχω κόψει τις «ηχογραφήσεις» (ποτέ δεν λεγόταν «στούντιο» γιατί ποτέ δεν ήταν…ήταν ένα μέρος που μπορούσες να ηχογραφήσεις πράγματα…αλλά στούντιο…όχι ακριβώς, χαχα!) είναι κάτι σαν «Unisound Mίξη και Mastering»αυτές τις μέρες….αλλά προτιμώ απλά «Unisound». Πριν λίγο καιρό έκανα απολογισμό και νομίζω ως τώρα πρέπει να είναι μέχρι 450 διαφορετικά συγκροτήματα (στα οποία δεν ήμουν μέλος εγώ) που έχω είτε ηχογραφήσει, μιξάρει ή κάνει mastering ή συνδυασμούς αυτών!
Ποιό είναι το πιο τρελό πράγμα που μπορείς να θυμηθείς από τις στούντιο ηχογραφήσεις;
Dan Swano: Το πρώτο είναι από την ηχογράφηση εκείνου του τρομαχτικού άλμπουμ των DARK FUNERAL που ποτέ δεν έγινε! Μόλις είχα επενδύσει σε μία καινούρια ψηφιακή κονσόλα που μου είχε κοστίσει μία μικρή περιουσία και υπήρχε ένταση σε όλη την ηχογράφηση. Υπήρχε αυτή η αίσθηση οτι δεν θα τελείωνε όμορφα! Ξαφνικά, μία πλημμύρα νερού πέφτει από το ταβάνι! Το Unisound ήταν σε κελάρι με πολλούς σωλήνες στο ταβανι από τις επιχειρήσεις του από πάνω ορόφου. Και το νερό πλημμύρισε το τραπέζι που βρισκόταν η κονσόλα αλλά ως δια μαγείας σταμάτησε ένα εκατοστό πριν την κονσόλα, ούτε που την άγγιξε! Και εμείς απλά στεκόμασταν εκεί και κοιτούσαμε αυτή τη πλημμύρα άσπρου νερού να πέφτει από το ταβάνι και σκεφτόμασταν «Έι! Τι στο καλό;;;!!». Τελικά διαπιστώσαμε οτι ο από πάνω γείτονας είχε εγκαταστήσει πλυντήριο. Κανένας πιο πριν δεν είχε χρησιμοποιήσει αυτή τη σύνδεση και, όπως αποδείχθηκε, ο σωλήνας στον οποίο οδηγούσε είχε σπάσει! Αναρωτιέμαι αν είχε συμβεί το ίδιο και στα Morrissound κατά τη μίξη του “Leprosy”…χαχαχα! ;).
Δεύτερη απίθανη ανάμνηση είναι όταν το στούντιο μεταφέρθηκε στον μαύρο πύργο στο κέντρο της πόλης του Örebro. Ήταν ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι και οι ALLEGIANCE ήταν μέσα στο στούντιο. Όταν ο τραγουδιστής Bogge, ξεκίνησε να ηχογραφεί, δεν μπορούσε να σταθεί από τη ζέστη μέσα στο θάλαμο ηχογράφησης (αυτό μετατρέπονταν σε σάουνα σε 5 λεπτά τον χειμώνα!!!), οπότε αποφάσισε να ηχογραφήσει φωνητικά στο δωμάτιο ελέγχου, όπου μπορούσες να ανοίξεις κάποια παράθυρα. Το είπε και το έκανε. Ο Bogge άρχισε να τραγουδάει/ουρλιάζει πολύ δυνατά στα σουηδικά, σχετικά με πολύ αντιχριστιανικά πράγματα και όλα πήγαιναν μία χαρά. Ξαφνικά χτύπησε το κουδούνι και άνοιξα να μπει όποιος ήταν στη πόρτα χωρίς να ρωτήσω στην ενδοεπικοινωνία….πριν καταλάβω τι έγινε, δύο αστυνομικοί με σκύλους να γρυλίζουν όρμηξαν μέσα με πλήρη εξοπλισμό μάχης λέγοντας πως κάποιος από απέναντι τους είχε τηλεφωνήσει για να καταγγείλει τη δολοφονία μίας γυναίκας (!!) που εκλιπαρούσε για τη ζωή της, φωνάζοντας «Χριστέ μου» και άλλα τέτοια!!! Οι αστυνομικοί έψαξαν το μέρος και αφού τους εξηγήσαμε τη κατάσταση και τους παίξαμε τα φωνητικά διαβάζοντας τους στίχους, κατάλαβαν! Παρόλα αυτά, ήταν πολύ νευριασμένοι και μας είπαν να κλείσουμε το γ@μημένο το παράθυρο!
Μια σύγκριση της μεταλλικής σκηνής των δεκαετιών του ’80 και ’90 με σήμερα; Ποιες πιστεύεις είναι οι βασικές διαφορές;
Dan Swano: Νομίζω ότι αναδεικνυόταν πολύ περισσότερο ο καλλιτέχνης, με το τρόπο που γινόταν οι πραγματικές ηχογραφήσεις. Αυτές τις μέρες όλα διορθώνονται και οι δίσκοι τείνουν να ακούγονται πολύ πιο «τέλειοι». Αυτό που με ενοχλεί αρκετά σε αυτό είναι οτι έχω φτάσει σε ένα σημείο που πραγματικά δεν πιστεύω οτι ο καλλιτέχνης είναι καλός ακούγοντάς τον στο δίσκο. Ξέρω πόσο μπορείς να παραποιήσεις πράγματα (το κάνω συνεχώς σε εμένα και τα δικά πράγματα…η τελειομανία είναι αρρώστια…είναι χάλια…). Όταν ακούς για πρώτη φορά ένα συγκρότημα ζωντανά στη τηλεόραση ή κατί τέτοιο, όπου δεν μπορούν να παραποιήσουν τίποτα, τότε ξέρεις για το τι είναι ικανοί. Συνήθως οι περισσότεροι είναι εκτός χρόνου και τόνου, πολλές φορές πέρα από τα όρια του «φτιαξίματος» στο στούντιο, αλλά μερικές φορές εκπλήσσεσαι από το πόσο καταπληκτικό είναι ένα συγκρότημα ζωντανά και που η διαφορά στο δίσκο δεν είναι τόσο μεγάλη πια, όπως τον παλιό καλό καιρό που δεν υπήρχε τρόπος να προσποιηθείς μία σωστή απόδοση (εκτός από το να χρησιμοποιήσεις drum machine ή άλλους, κρυφούς μουσικούς!!)
Ποια είναι η γνώμη σου σχετικά με την ακραία μεταλλική σκηνή σήμερα; Ποιες είναι οι νεοσύστατες μπάντες (μιλώντας για τα τελευταία 10 χρόνια) στην ακραία μεταλλική σκηνή που κέρδισαν τη προσοχή σου;
Dan Swano: Ακούω μόνο αυτά για τα οποία δουλεύω και υπάρχουν πολλές ωραίες μπάντες στο είδος τις οποίες είχα τη τιμή να μιξάρω. Δεν υπάρχει τίποτα καινοτόμο βέβαια. Υπάρχει πολύς φόρος τιμής στο παρελθόν, αλλά υπάρχει και μία άλλη όψη σ’ αυτό. Απλά «γράψε το καλύτερο δυνατό τραγούδι». Δεν είναι τόσο σημαντικό αν κάποιο συγκεκριμένο είδος δεν έχει δημιουργηθεί από ένα συγκρότημα, αλλά αν γράψουν μερικά πιασάρικα κομμάτια, αυτό είναι που χρειάζομαι! Μετά υπάρχει και η ακολουθία με τις αδιάκοπες περιοδείες….ένα από τα συγκροτήματα με τα οποία δούλεψα από το ξεκίνημα, που τώρα παίρνουν έρζονται σιγά-σιγά στην κορυφή είναι οι DESERTED FEAR. Δυστυχώς πήγαν αλλού να κάνουν τη μίξη του τελευταίου τους άλμπουμ αλλά ακόμα πιστεύω οτι είναι μία καταπληκτική μπάντα με μία αποφασιστικότητα να πετύχουν, που αντίστοιχη έχω να δω από τη δεκαετία του ’80, όταν η κάθε σουηδική hard rock μπάντα ήθελε να γίνει όσο μεγάλοι ήταν οι EUROPE!
Ποια είναι η πιο αμήχανη στιγμή που είχες ποτέ κατά τη διάρκεια συναυλίας με ένα από τα project-συγκροτήματά σου;
Dan Swano: Ω, τόσες πολλές στιγμές από τις συναυλίες των EDGE OF SANITY ήταν ντροπιαστικές! Αν δεν είχε να κάνει με σπασμένες χορδές κιθάρας ή σπασμένους λαιμούς μπάσου (!!), θα ήταν η φωνή μου που θα ακούγοταν σαν βραχνιασμένος καλόγερος σε άσχημη μέρα. Υπήρχε και μία φορά με τους NIGHTINGALE που έπαιξα με πολύ υψηλό πυρετό και αποφάσισα να κάνω τη συναυλία δένοντας τα μαλλιά μου αλογο-ουρά…και αφού ως συνήθως στέκομαι στη σκηνή και κοιτάω κάτω τα πετάλια μου, σ’εκείνη την φάση ίδρωνα σαν γουρούνι στη φωτιά κι ο ιδρώτας μου έκανε τη πεταλιέρα να ζωντανέψει, αρχίζοντας ν΄ ανοίγει και να κλείνει μόνη της τα πετάλια τυχαία χωρίς να μπορώ να την ελέγξω…αυτό δεν είχε πλάκα!
Ποιες είναι οι μπάντες που πιστεύεις οτι ξεκίνησαν τη μελωδική Death Metal σκηνή; Οι EDGE OF SANITYείναι σίγουρα μία από αυτές…
Dan Swano: Νομίζω ότι είμασταν από τους πρώτους που εξελίξαμε τα πράγματα σε άλλο επίπεδο. Δεν μπορώ να πω με σιγουριά ποιοι το έκαναν, αλλά οι DISSECTION είχαν φοβερές μελωδίες και επίσης οι IN FLAMES έκαναν μερικά φοβερά πράγματα στην αρχή. Νομίζω πως όλοι προσπαθούσαμε να ξεπεράσουμε σε μελωδίες τον άλλο σε κάποια φάση. Όταν το να είσαι «όσο πιο κτηνώδης γίνεται» δεν ήταν αυτό που μετρούσε πια, ήμουν πολύ καλά προετοιμασμένος αφού έπαιζα μελωδική μουσική από 7 χρονών 🙂
Ποιος είναι ο αγαπημένος σου metalπαραγωγός (εκτός από τον εαυτό σου φυσικά…) και metalηχολήπτης γενικότερα;
Dan Swano: Λοιπόν, πρέπει να αναφέρω τον Scott Burns και αυτά που έκανε ο Tomas Skogsberg στο “Left Hand Path”. Επίσης γουστάρω πολύ τη δουλειά του Randy Burns (απλά ακούστε το “Face Of Dispair” των MORTAL SIN, ουάου!) και ο φίλος μου Jens Bogren έχει κάνει κάποια καταπληκτικά πράγματα. Υπάρχουν και μερικά πράγματα του Andy Sneap που είναι πολύ «επιρρεαστικά». Πάντα είχε εξωκοσμικούς ήχους κιθάρας!
Η γνώμη σου σχετικά με τη metal κοινότητα/metal συγκροτήματα της Ελλάδας; Αγαπημένη σου ελληνική metal μπάντα;
Dan Swano: Νομίζω πως πάντα είχαν μια φοβερή, αληθινή, σκοτεινή πλευρά στη δουλειά τους. Επίσης πολύ μοναδικό ήχο. Έχω δουλέψει με αρκετούς πρόσφατα και προσφάτως, με τους ON THORNS I LAY! Ωραία πράγματα!
Τι είδος μουσικής σου αρέσει να ακούς, εκτός από Heavy Metal;
Dan Swano: Λοιπόν, δεν ακούω και πάρα πολύ heavy metal. Παίρνω γερή δόση απ’ αυτό στη δουλειά! Τα συνηθισμένα ακούσματά μου είναι A.O.R. και pop rock, ανακατεμένα με pop-prog. Μετά υπάρχουν κάποια πράγματα από μπάντες όπως (παλιούς) DAUGHTRY, (παλιούς) ALTER BRIDGE, (μέσους-παλιούς) BREAKING BENJAMIN που μου αρέσουν πολύ.
Κεφάλαιο: SIDE PROJECTS και ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ
DIABOLICAL MASQUERADE. Ένα από τα πιο σημαντικά συγκροτήματα της Avant-garde Black Metal σκηνής! Ποια ήταν (και είναι) η σχέση σου με τον Blackheim; Τι έχεις να θυμάσαι από εκείνες τις μέρες;
Dan Swano: Ο Anders ήταν ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που δούλεψαν μαζί μου στα Gorysound, πίσω στο 1992. Εκείνο τον καιρό ακόμα έκανα demo ηχογραφήσεις τα σαββατοκύριακα, όσο υπήρχε ενδιαφέρον γι’ αυτές. Αυτοί (αυτός και ο Jonas) έγραψαν στους EDGE OF SANITY ένα γράμμα και μετά από κάποια επικοινωνία αποφασίστηκε οτι το συγκρότημά τους, KATATONIA, θα ηχογραφούσε μαζί μου. Μετά από αυτό κάναμε μερικά πολύ ωραία πράγματα μαζί και μερικά χρόνια αργότερα, το ’95 ή ’96, ο Anders έκλεισε το στούντιό μου για το project DIABOLICAL MASQUERADE όπου στην αρχή δεν είχα μεγάλη ανάμιξη. Έκανα όλο τον προγραμματισμό των τυμπάνων και τέτοια, αλλά αυτά τα έκανα για πολλούς πελάτες. Μόλις κάναμε το “Nightwork” το στούντιό μου είχε κλείσει και ένιωθα ακόμα τη παρόρμηση να δουλέψω με τον ήχο. Είχα ένα μέρος που το έλεγαν “The Sanctuary”, στημένο στο υπόγειο ενώ το στούντιο ήταν στον πρώτο όροφο (σε ένα φοβερό, μαύρο πύργο!!). Ο Anders δεν είχε όλα τα τραγούδια έτοιμα για το άλμπουμ και συνεισέφερα πολύ στη μουσική, σχεδόν ότι είναι γραμμένο στα πλήκτρα είναι δικό μου.
Το δέσαμε με κιθάρες και περάσαμε υπέροχα! Επίσης έπαιξα και τύμπανα σε αυτό…όλα εκτός από τα kicks που ήταν προγραμματισμένα…και όταν έγινε λόγος για ένα ακόμα άλμπουμ είχα μεταφέρει όλα τα πράγματα στο σαλόνι μου και έκανα 100% ηχογράφηση και μίξη με υπολογιστή. Αυτή τη φορά συμφώνησα να το κάνω αλλά μόνο αν θα μπορούσα να είμαι σαν τον “Mutt Lange” και να έχω γνώμη σε όλα και να κάνω παραγωγή, συγγραφή και να πάρω πολλές αποφάσεις. O Anders συμφώνησε και εμφανίστηκε. Ηχογράφησε όλα τα ριφ του σε ένα click track και πήγε σπίτι. Το έντυσα με κάθε διαθέσιμο κόλπο που ήξερα, προγραμματισμένα τύμπανα, πρόσθεσα πλήκτρα κτλ. Μετά ήρθε και έκανε τα φωνητικά και μετά από αυτό έκανα τη μίξη. Και αυτό ήταν 🙂 Περάσαμε ωραία!
“Moontower” album. Μία πολύ καλή κυκλοφορία σου, το 1998. Πως σου ήρθε να γράψεις αυτό το άλμπουμ, μετά από τόσες πολλές «επιθετικές» εμφανίσεις στο παρελθόν; Θα ενδιαφερόσουν να συνθέσεις-κυκλοφορήσεις κάτι παρόμοιο στο μέλλον;
Dan Swano: Το “Moontower” ήταν μία ιδέα που είχα να κάνω ένα Death Metal άλμπουμ σαν να γινόταν το 1972. Περιόρισε τις επιλογές που είχε από πλήκτρα σε πιάνο, mellotron (είδος πλήκτρων που ηχογραφεί μια προκαθορισμένη μελωδία και την αναπαράγει), moogs (είδος πρωίμου synthesizer) κτλ. και αυτό, μαζί με τον πιο προοδευτικό metal παλμό της μουσικής ήταν ότι απέμεινε από την ιδέα. Τα τύμπανα έπρεπε να είναι λίγο πιο μοντέρνα, ενώ οι κιθάρες ήταν 50/50 παλιού hard rock και metal τόνου, το μπάσο είχε ένα είδος ήχου “Geddy της δεκαετίας του ‘70 (αναφορά στον Geddy Lee των Rush)…οπότε ήταν λιγάκι απ’όλα ανακατεμένα…αλλά αυτό που πραγματικά έκανε τη διαφορά ήταν η επιλογή να γρυλίζω αντί για καθαρά φωνητικά. Ήμουν πραγματικά νευριασμένος εκείνη την εποχή και αισθανόμουν πιο φυσικό να γρυλίζω τον εκνευρισμό μου παρά να τραγουδάω όμορφα! Ακόμα λατρεύω αυτό το άλμπουμ, αλλά ήταν λιγάκι παρεξηγημένο την εποχή της κυκλοφορίας. Υπάρχουν μερικές «θα μπορούσε να ήταν στο Moontower” δονήσεις στον κατάλογο των WITHERSCAPE, σίγουρα. Οπότε αυτό θα πρέπει να είναι αρκετό 🙂
Οι NIGHTINGALE ήταν το συγκρότημα που είχες με τον αδερφό σου. Έχεις εκφράσει τον μελωδικό ProgressiveRock χαρακτήρα σου με αυτή τη μπάντα. Τι νέα υπάρχουν γι’ αυτούς; Θα υπάρξει καινούρια μουσική;
Dan Swano: Δεν θα υπάρξει καινούρια μουσική, φοβάμαι. Κάναμε το ζωντανό άλμπουμ πριν λίγο καιρό και πριν από αυτό, “άδειασα” τον εαυτό μου από οτιδήποτε σχετικό με τους NIGHTINGALE στο άλμπουμ “Retribution”, που πιστεύω είναι υπερβολικά υπέροχο!
BLOODBATH. Μια μπάντα all-star μεÅkerfeldt , Blackheim, Renkse, Tagtgren κι εσένα! Πώς έγινε αυτή η συνεργασία το 2000; Κάποιες αναμνήσεις από εκείνη τη περίοδο;
Dan Swano: Μα, φυσικά! Κανονικά θα ήταν μία «ξεπέτα» μίας φοράς για να δοκιμάσουμε καινούριο εξοπλισμό αλλά εξελίχθηκε σε κάτι περισσότερο από αυτό και, όταν η δισκογραφική κατάλαβε αυτή την ανίερη συμμαχία έγινε πιο σοβαρό για όλους μας. Για μένα δεν ήταν ούτε καν σε στάδιο project γιατί «παραιτούμαι» μετά από κάθε ηχογράφηση (εκτός μετά το δεύτερο άλμπουμ που με άφησαν να φύγω….) αλλά περάσα πολύ καλά…το πιο πολυακουσμένο μου τραγούδι “Eaten” βγήκε από αυτό, οπότε όλα καλά 🙂
Έχεις ηχογραφήσει δύο από τα πιο ΕΠΙΔΡΑΣΤΙΚΑ και ΜΟΝΑΔΙΚΑ άλμπουμ στην ιστορία του μελωδικού Black Metal. Τα «The Somberlain» και «Storm Of The Light’s Bane» από τους θρυλικούς DISSECTION, το 1993 και 1995! Τι θυμάσαι από εκείνες τις ηχογραφήσεις και τον Jon Nödtveidt; Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτά τα άλμπουμ; Ποια η γνώμη σου για τους DISSECTION;
Έχω κομμάτια αναμνήσεων. Το «The Somberlain» ήταν πιο εύκολο να πραγματωθεί από το «Storm Of The Light’s Bane», κι επίσης μου αρέσει αυτό πολύ περισσότερο από μουσικής άποψης. Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι σχετικά με το «The Somberlain» είναι οτι ρώτησα για τα τραγούδια και ο Jon είπε οτι υπάρχει ένα που δεν έχουν παίξει ακόμα, ότι «το έγραψε στο κεφάλι του στο λεωφορείο» και αυτό ήταν το «Black Horizons». Το έμαθε στα υπόλοιπα μέλη και αυτό που ακούς στον δίσκο είναι μία από τις πρώτες φορές που το έπαιξαν και το άκουσαν από τα ηχεία ως «ένα σώμα» – συμπλήρωσα τις «χορωδίες μοναχών» και τη «heavy metal κραυγή» για αυτό και επίσης βοήθησα τον Jon να γεμίσει μερικές από τις συνοδευτικές κιθάρες. Να μη ξεχάσω οτι πρόσθεσα και ένα synth σόλο 🙂
Το δεύτερο πράγμα που θυμάμαι είναι να προσπαθώ να πετύχω τον ήχο κιθάρας που ήθελε ο Jon. Οπότε του έδειξα τον στουντιακό Marshall JCM800 με καμπίνα Vintagr 4×12”, και μετά συνέδεσε τη Gibson Les Paul που είχε με μίνι humbuckers (είδος μαγνητών σε ηλεκτρική κιθάρα) και είπε “Löjligt” που μεταφράζεται σε «γελοίο» ή κάτι τέτοιο…μετά από αυτό πήρε το πετάλι του Boss Turbo Distortion (DS2) και το συνέδεσε ανάμεσα στη κιθάρα και τον ήδη «παραμορφωμένο στο μέγιστο» Marshall ενισχυτή και ιδού ο «Ήχος DISSECTION» – ένα υπέροχο μείγμα από παραμόρφωση τρανζίστορ και βαλβίδας!
To “Storm Of The Light’s Bane” ήταν πιο δύσκολο. Τα μέλη είχαν διαφορετικές απόψεις για το πως θα έπρεπε να ακούγονται και ήταν όλοι επιρρεασμένοι από τη Νορβηγική Black Metal κίνηση, οπότε τα αγαπημένα μου κομμάτια σε αυτό είναι αυτά που είναι πιο κοντά στο πρώτο άλμπουμ. Τα “Night’s Blood” και “Where Dead Angels Lie”. Στη πραγματικότητα, ηχογράφησα και έκανα τη μίξη για αυτά τα κομμάτια ανάμεσα στις ηχογραφήσεις και των 2 άλμπουμ για μία συλλογή μίας εταιρείας που λέγεται WAR records. Κάναμε τη μίξη του άλμπουμ τρεις φορές (η μόνη φορά που έχει γίνει κάτι τέτοιο!) μέχρι να είναι όλοι ευχαριστημένοι! Δεν υπάρχει αμφιβολία οτι το “Storm Of The Light’s Bane” είναι ένα πολύ σημαντικό άλμπουμ για αυτούς και εμένα, αλλά έχω περισσότερη νοσταλγία για το πρώτο, σίγουρα!
OPETH. Έχεις ηχογραφήσει τα δύο πρώτα τους άλμπουμ και επίσης έχεις μία πολύ καλή σχέση με τον Mikael Åkerfeldt. Ποια είναι η γνώμη σου για τη μουσική εξέλιξη των OPETH στα τελευταία 3 άλμπουμ; Τι έχεις να θυμάσαι από τις πρώτες ηχογραφήσεις των OPETH και του Mikael;
Dan Swano: Νομίζω οτι η μουσική εξέλιξη είναι καλή. Στη πραγματικότητα προτιμώ το πως ακούγονται τώρα από το πως ακουγόταν όταν ο κλασσικός OPETH ήχος «εξαφανίστηκε» μετά το δεύτερο άλμπουμ (πολλοί ρυθμοί 6/8 με διπλές αρμονικές κιθάρες και μακρύτερα πιο ατμοσφαιρικά μέρη). Η εξαίρεση είναι το “Ghost Reveries” που πιστεύω είναι εκπληκτικό και οτι καλύτερο έχουν κάνει, ξανά σαν διαφορετικοί OPETH (λόγω του κουρδίσματος σε Ρε μινόρε και με περισσότερα πλήκτρα και τον καλύτερο ήχο/παραγωγή που είχαν ποτέ).
Έχω πολλές αναμνήσεις από το πρώτο άλμπουμ, αφού μου άνοιξε τα μυαλά διάπλατα! Αλλά οι δύο πιο ιδιαίτερες αναμνήσεις είναι η αρχή των ηχογραφήσεων στα φωνητικά, όταν ακόμα δεν είχα ακούσει καμία από τις φωνές του Mike. Μου είχε πει στο τηλέφωνο οτι είχαν και μερικά καθαρά φωνητικά. Εκείνη την εποχή η καλή απόδοση γρυλίσματων/καθαρών φωνητικών από τον ίδιο τραγουδιστή ήταν πολύ ασυνήθιστη, οπότε είχα τις αμφιβολίες μου…όταν άρχισα τη ταινία ηχογράφησης, ο Mike επέμενε να έχει μόνο ένα κερί να φωτίζει το δωμάτιο (δεν υπήρχε δωμάτιο ελέγχου/δωμάτιο ηχογραφήσεων, οπότε ο Mike ήταν μερικά μέτρα μακριά μου). Είχα μόνο το φώς από τα μηχανήματα για να βλέπω και καθώς το κομμάτι άρχισε (το “In The Mist” νομίζω) ο Mike έκανε το πιο απιστευτο γρύλισμα από χαμηλά σε ψηλά! Το γρύλισμά του ήταν τόσο εκπληκτικό που ανατρίχιασα ολόκληρος. Μετά άλλαξε από γρύλισμα σε καθαρά φωνητικά (τέλεια εντός τόνου με τη πρώτη προσπάθεια!) σαν να κλείνεις ένα πετάλι παραμόρφωσης. Μακάρι να μπορούσα να δω το πρόσωπό μου εκείνη τη στιγμή! Βάζω στοίχημα οτι το στόμα μου ήταν αρκετά ανοιχτό ώστε να μπει ολόκληρη οικογένεια σπουργιτιών μέσα 🙂
Η δεύτερη είναι το σόλο κιθάρας για το “Forest Of October”, το μέρος που έπαιξε ο Peter. Είναι στο μέρος που είναι πολύ επηρεασμένο από KING DIAMOND. Μου είχε ήδη πει οτι είναι ένα πολύ πολύπλοκο μέρος και φοβόταν ότι δεν θα το κατάφερνε με τη πρώτη. Οπότε μου ζήτησε να του το παίξω εγώ για εξάσκηση. Το έκανα, αλλά αυτό που δεν ήξερε ήταν οτι ηχογραφούσα. Το έπαιξε όλο, ακριβώς όπως είναι στο δίσκο και μετά τη τελευταία νότα είπε «γ@μωτο…ποτέ δεν θα το ξαναπαίξω τόσο καλά!! Πόσο κρίμα που δεν το ηχογραφήσαμε!!». Και τότε είπα περήφανος «Λοιπόν, το έκανα!». Ο Mike και ο Peter τόσο χαρούμενοι και η ατμόσφαιρα στο στούντιο εκείνη τη στιγμή ήταν καταπληκτική!! Μετά τη μίξη, προώθησα του OPETH σε όλους και ακόμα έκλεψα λίγη από μαγεία τους για να ενισχύσω το άλμπουμ “Crimson” (όπου, φυσικά, πήρα τον Mike στα φωνητικά και τις κιθάρες…). Ήταν περίεργο να είμαι ένας από τους πέντε οπαδούς των OPETH στον κόσμο για τόσο καιρό, αφού καθυστέρησαν τη κυκλοφορία του άλμπουμ τους για ένα χρόνο (νομίζω) αφού διαπραγματεύοταν το συμβόλαιο μέσω δικηγόρων για να έχουν καλύτερες απολαβές κτλ.
Σε ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σου Dan. Οι τελευταίες σου λέξεις για τους Έλληνες οπαδούς και τους αναγνώστες του “The Gallery” σε όλο τον κόσμο…
Dan Swano: Ευχαριστώ για την υποστήριξη και ευχαριστώ για τη συνέντευξη! Τσεκάρετε τα “swanomerch.com” και “swanomerch.bandcamp.com” όπως επίσης και “danswano.com” και “unisound.se” και ακολουθήστε μας στο Facebook ή στον λογαριασμό μου Instagram κτλ. Να ροκάρετε!
D
Συνέντευξη: Αλέξανδρος Σουλτάτος
Μετάφραση/Απόδοση στα Ελληνικά: Θεόδωρος Απέργης
Επιμέλεια Εξωφύλλου: Χρύσα Αντωνιάδη
