The Platform - El Hoyo (2019 / Netflix 2020) | The Gallery

“There are three types of person. Those at the top, those at the bottom…and those who fall.”

Πίσω στο 1997 πολλοί είχαμε ενθουσιαστεί με μια ταινία που βγήκε στις αίθουσες τον Μάρτιο και κατάφερε να παραμείνει σε προβολή για ελάχιστο χρονικό διάστημα (αν θυμάμαι καλά μια εβδομάδα) για να δώσει τη θέση της σε ακριβές Χολυγουντιανές παραγωγές που κυκλοφόρησαν την ίδια χρονιά όπως ο Τιτανικός, το Jurassic Park: The Lost World, το Men in Black, το Liar, Liar κ.α. Η ανεξάρτητη καναδική sci-fi/horror παραγωγή ήταν το Cube του Vincenzo Natali και παρουσίαζε την ιστορία ορισμένων ανθρώπων παγιδευμένων μέσα σε έναν τεραστίων διαστάσεων κύβο, καθώς περνούν από δωμάτιο σε δωμάτιο, ερχόμενοι αντιμέτωποι με θανατηφόρες παγίδες και τους ίδιους τους εαυτούς τους στην προσπάθειά τους να αποδράσουν. Το Cube απέκτησε μεγάλη φήμη από τότε με πολλούς φανατικούς να το νοικιάζουν ξανά και ξανά σε DVD και όλη αυτή η ιστορία οδήγησε σε ένα prequel και ένα sequel, τα οποία όπως συχνά συμβαίνει, μάλλον απογοήτευσαν παρά ικανοποίησαν το κοινό

.Το ίδιο πάνω κάτω θα περίμενε κανείς να συμβεί με το ThePlatform αν έβγαινε μια δεκαετία πριν: Θα είχε κάποιες λίγες κινηματογραφικές προβολές, ενδεχομένως σε συγκεκριμένες αίθουσες και μετά θα έπαιρναν φωτιά οι πωλήσεις κι ενοικιάσεις DVD καθώς θα μετατρεπόταν σε άλλον ένα underground θρύλο, η φήμη του οποίου θα μεγάλωνε στόμα με στόμα. Όλα αυτά τα στάδια απλά ξεπερνούνται το 2020 με την ταινία να είναι στο Netflix διαθέσιμη για εκατομμύρια θεατές σε όλον τον πλανήτη. Το ThePlatform του Ισπανού Galder Gaztelu-Urrutia, κέρδισε το People’sChoiseAwardforMidnightMadness στο Torronto film Festival το 2019 και μετά τα πήγε περίφημα στο Sitges Film Festival για να ακολουθήσει το ενδιαφέρον του Netflix, το οποίο τελικά ανέλαβε την παγκόσμια διανομή της ταινίας.

Η ιστορία έχει ως εξής: Μέσα σε μια καθετοποιημένη δομή φυλακής, οι τρόφιμοι χωρίζονται σε διαφορετικά επίπεδα (ορόφους) κι εξαναγκάζονται να αρπάζουν ό,τι τροφή προλαβαίνουν από ένα τεράστιο τραπέζι-πλατφόρμα που ανεβοκατεβαίνει στο κέντρο των κελιών διασχίζοντας κάθετα τους διαφορετικούς ορόφους. Στο πρώτο και υψηλότερο επίπεδο, οι τρόφιμοι έχουν πρόσβαση σε εξαιρετικά πιάτα. Αν όλοι τους έτρωγαν ένα μόνο μέρος του φαγητού που υπήρχε στο τραπέζι, η πλατφόρμα θα έφτανε μέχρι το ισόγειο με φαγητό αρκετό για τον καθένα. Αλλά ποτέ δεν φτάνει. Μία φορά κάθε μήνα οι τρόφιμοι αλλάζουν επίπεδα κι έτσι είναι πιθανό για τον καθένα να βρεθεί από την κορυφή στη βάση και το αντίστροφο.

Το The Platform είναι μια διεστραμμένη κοινωνική αλληγορία για την ανθρωπότητα στις πιο σκοτεινές και …πεινασμένες στιγμές της. Κατά τη γνώμη μου, τα τελευταία δυο χρόνια που το σινεμά γυρίζει όλο και περισσότερο το βλέμμα του προς τον κοινωνικό σχολιασμό και την πολιτική (Joker, Parasite κλπ.) δεν είχαμε καμία πιο πολιτική ταινία από αυτή.

Θα έλεγα πως παίρνει τον θολό και γενικόλογο πολιτικό συμβολισμό των 90s (π.χ. στο Cube), την ιδέα ότι άνθρωποι φυλακισμένοι ή εγκλωβισμένοι σε απίθανα δύσκολες συνθήκες θα εκδηλώσουν τυποποιημένες στερεοτυπικές συμπεριφορές: ο καταπιεστής, ο απολυταρχικός, ο φανατικός, ο δειλός, ο μαχητής της ελευθερίας (κάτι που δεν λείπει σχεδόν από κανένα έργο του Stephen King) και αναλύει βαθύτερα. Τί είναι τελικά η πολιτική αν όχι διαφορετικές προτάσεις για το πως να συνυπάρχουμε σε μια οργανωμένη κοινωνία; To The Platform παίρνει το παραπάνω στερεοτυπικό και ατομικιστικό θέμα των 90s και το διευρύνει αλλάζοντας οπτική γωνία, παρουσιάζοντας όχι τόσο τους χαρακτήρες αυτούς καθαυτούς, αλλά μάλλον τις διαφορετικές τους προτάσεις σχετικά με τον τρόπο επίλυσης τους βασικού τους προβλήματος, αυτού της διανομής της τροφής. Είναι στερεοτυπικό μα από την άποψη της έμμεσης παρουσίασης και κριτικής πολιτικών συστημάτων / ιδεολογιών, όχι τυποποιημένων χαρακτήρων.

Το φιλμ βγήκε στο Netflix στις 20 Μαρτίου του 2020. Ήδη το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου βρισκόταν σε αυστηρή καραντίνα. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου του εγκλεισμού εξαιτίας του Covid-19, το να βλέπει κανείς το The Platform ήταν θα έλεγα μια σχεδόν επίπονη διαδικασία.

Ο σκηνοθέτης σε μια συνέντευξή του στον Guardian είπε πως η ταινία αφορά «… μια αλληγορία για τη διανομή του πλούτου, που είναι μια διεθνής συζήτηση και σύγκρουση απόψεων που ξεκίνησε απ’ όταν εμφανίστηκε ο άνθρωπος στον πλανήτη. […] Αν, αντί να βάλουμε τρόφιμα πάνω στην πλατφόρμα, είχαμε βάλει μάσκες ή χαρτί τουαλέτας ή ανεμιστήρες, θα είχαμε ακριβώς την ίδια σύγκρουση» (The Guardian, “What Netflix tells us about humanity in the Coronavirus Era?”).

Όπως εύστοχα σχολιάζει ο Brian Tallerico: «Η κοινωνική παραβολή είναι ξεκάθαρη – αν οι έχοντες δεν έπαιρναν περισσότερα απ’ όσα χρειάζονταν, θα είχαν μείνει αρκετά για τους μη έχοντες. Ωστόσο, σεναριογράφοι και σκηνοθέτης έχουν αποφασίσει να μην σταματήσουν σε αυτή την προφανή ιδέα, διευρύνοντας και αναλύοντάς την με κάθε νέα τροπή της δράσης. Είναι ένα φιλμ με πολλαπλά εντυπωσιακές ανατροπές, δεδομένου μάλιστα του περιορισμένου χώρου που εξελίσσεται και κάθε μια από αυτές ρίχνει μια νέα δέσμη φωτός στο πως η ταινία αντικατοπτρίζει την κοινωνία. Βρήκα ιδιαίτερα συναρπαστικό το πως η αλλαγή των ορόφων επηρέαζε την συμπεριφορά των ανθρώπων που ενώ βρίσκονταν νωρίτερα σε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα μετέπειτα είχαν την τύχη να βρίσκονται στην κορυφή. Αντί να δείξουν συμπάθεια σε αυτούς που είναι πια στη θέση που εκείνοι ήταν πριν, παίρνουν ακόμη περισσότερα, σαν να προσπαθούν να καλύψουν τον χαμένο χρόνο που δεν έπαιρναν, φοβούμενοι ότι ίσως δεν θα έχουν ποτέ ξανά την ευκαιρία να βρεθούν κοντά στην κορυφή.» (Brian Tallerico, “The Platform”)

Και η τελευταία πρόταση του Tallerico είναι κάτι που υπογραμμίζει κι ο σκηνοθέτης κάνοντάς το μάλιστα ακόμα πιο συγκεκριμένο: «Το θέμα του The Platform δεν αφορά ένα πόλεμο ανάμεσα στους ‘πάνω’ και στους ‘κάτω’ – όλοι μας έχουμε κάποιον πάνω από εμάς και κάποιον άλλο από κάτω. Το ερώτημα είναι: Τί μπορώ εγώ να κάνω από τη θέση που βρίσκομαι για να αντιπαλέψω μια ατομικιστική αντίληψη που διαπερνά την κοινωνία και ολόκληρο το ανθρώπινο είδος;».

Το The Platform είναι ένα τρομακτικό και οζώδες horror film, μια ταινία που χωρίς κανείς να το περιμένει βρίσκεται να πνίγεται στο αίμα μέχρι την τελευταία της σκηνή. Και σίγουρα δεν πρόκειται για ένα αναμάσημα ιδεών παρμένων από άλλες ταινίες, αντίθετα πρόκειται για μια θαρραλέα κινηματογραφική απόπειρα στο είδος. Και φυσικά, λόγω των εξελίξεων, έχει πλέον και μια διαφορετική «ενέργεια». Καθώς βλέπουμε πως λειτουργεί η κοινωνία μας (ή μάλλον το πως αποτυγχάνει να λειτουργήσει), μπροστά σε μια από τις πιο καταστροφικές κρίσεις της ιστορίας, βρείτε λίγο χρόνο για να δείτε το The Platform, μια διεστραμμένη αντανάκλαση του κόσμου μας.